Κινηματογραφική παιδεία

Οι νέες τεχνολογίες διευκολύνουν την πρόσβαση και χρήση κινηματογραφικών ταινιών που μπορεί να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών.  Η επιλογή ταινιών (κινηματογραφικών, μικρού μήκους κ.α.) σε συνδυασμό με εφαρμογή σχετικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων μπορεί να παρέχει σε εκπαιδευτικούς και μαθητές τις ευκαιρίες για να συζητήσουν για θέματα ανθρώπινων αξιών, συναισθημάτων, ταυτότητας. Σημαντικά θέματα που συνδέονται με τη διδασκαλία της γλώσσας, όπως θέματα έκφρασης και επικοινωνίας, δημιουργικής γραφής μπορούν να καλλιεργηθούν μέσω κινηματογραφικών ταινιών. Παραλληλα μέσω της κινηματογραφικής παιδείας μπορεί να επιτευχθεί η ανάπτυξη της κριτικής και ιστορικής-κριτικής σκέψης, η καλλιέργεια της αισθητικής και ο εμπλουτισμός της φαντασίας, Η κινηματογραφική παιδεία είναι ένας δίαυλος χαρούμενης γνώσης (Νίτσε) που λειτουργεί ως κανάλι διάδοσης πολιτιστικών, ιδεολογικών, ιστορικών, κοινωνικών ιδεών και ρευμάτων, η πρόσληψη των οποίων μπορεί να προσφέρει αισθητική και κοινωνική αυτάρκεια στο μαθητή προκειμένου να είναι σε θέση να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του.Η κινηματογραφική γλώσσα είναι μια οικουμενική γλώσσα που μπορεί να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά ανεξάρτητα της καταγωγής τη θρησκείας, της ηλικία ή του φύλου τους. 

Ταινία…
1. Δημιουργεί κοινές οπτικές εμπειρίες. Η ιστορία της ταινίας μπορεί συχνά να γίνει πλήρως κατανοητή μέσα από τις εικόνες. Επομένως, τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν κοινές εμπειρίες παρακολουθώντας ταινίες. Ακόμα κι αν μιλούν διαφορετικές γλώσσες και δεν καταλαβαίνουν τη γλώσσα της ταινίας.
2. Εστιάζει στον παγκόσμιο άνθρωπο. Μια ταινία συχνά λέει ιστορίες για βασικές ανθρώπινες συνθήκες. Κατά συνέπεια, η ταινία μπορεί να επικεντρωθεί σε αυτό που έχουμε κοινό παρά στο τι μας χωρίζει.
3. Βοηθά τα παιδιά να γνωρίσουν τους διαφορετικούς πολιτισμούς. Η ταινία μπορεί να δώσει στα παιδιά γνώση για άλλους πολιτισμούς και γλώσσες. Κατά συνέπεια, τα παιδιά μπορούν να δουν πώς είναι η ζωή πέρα από την κοινότητά τους.
4. Δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να προβληματιστούν. Η ταινία μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες για προβληματισμό τόσο όσο αφορά τους χαρακτήρες όσο και για τη ζωή, γενικά. Μπορεί ακόμη και να υποστηρίξει και να ενισχύσει τη φαντασία των παιδιών, την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση.
5. Δημιουργεί χώρο για να μοιραστούμε προσωπικά συναισθήματα, σκέψεις και πεποιθήσεις. Η συζήτηση για την ταινία μπορεί να διδάξει στα παιδιά ότι είναι εντάξει να έχουν γνώμη και να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.

Με βάση τις υπάρχουσες συνθήκες στα σχολεία μας, η κινηματογραφική παιδεία μπορεί να ενταχθεί διαθεματικά σε όλο το εύρος του σχολικού προγράμματος στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα. Για όσους αναρωτιούνται ποιο κινηματογραφικό είδος είναι καταλληλότερο για κινηματογραφική παιδεία στο σχολείο, η εισήγηση που πηγάζει από τη βιβλιογραφία είναι να μην γίνεται επιλογή μόνο παιδικών ταινιών ή κινουμένων σχεδίων (animation) αλλά να εκτείνεται σε μια πιο ευρεία γκάμα με δείγματα από τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Η πλειοψηφία των ερευνητών πιστεύει ότι είναι προτιμότερη η επαφή των μαθητών και με άλλα είδη από τον παγκόσμιο κινηματογράφο, τα οποία υπό άλλες συνθήκες δεν θα τα γνώριζαν ούτε θα τα επέλεγαν για προσωπική προβολή. Το ίδιο ισχύει και ανάμεσα στο ερώτημα αν η επιλογή πρέπει να αφορά ταινίες μυθοπλασία ή λιγότερα δημοφιλή είδη όπως ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ. Η απάντηση είναι η ένταξη ποικιλίας ταινιών που έχουν κάτι να προσφέρουν στους μαθητές και που μπορούν να είναι κατανοητές από τους μαθητές. 

Όταν η κινηματογραφική παιδεία γίνεται με τη σωστή καθοδήγηση από τους εκπαιδευτικούς, με κριτική ανάλυση και δημιουργική επεξεργασία του περιεχομένου, τα παιδιά απορροφούνται και συμμετέχουν ενθουσιωδώς στη διαδικασία, ανεξαρτήτως του κινηματογραφικού είδους. 

Υπάρχουν όμως κάποιοι περιορισμοί που προκύπτουν από το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου. Ο βασικότερος περιορισμός για την αξιοποίηση κινηματογραφικών ταινιών είναι ο χρόνος σε συνδυασμό με την πίεση της ύλης. Είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο να προβληθεί και να συζητηθεί μια ταινία μεγάλου μήκους στο πλαίσιο μιας διδακτικής ώρας στο σχολείο. Για πρακτικούς λόγους οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επιλέγουν κυρίως ταινίες μικρού μήκους λόγω της μικρής διάρκειας που έχουν. Αν όμως, με κάποιο τρόπο καταφέρουν οι εκπαιδευτικοί να στριμώξουν σε κάποια γωνίτσα του ωρολόγιου προγράμματος μια ταινία μεγάλου μήκους, υπάρχουν εξαιρετικές επιλογές.

Μια τέτοια επιλογή σας προτείνω σήμερα. Πρόκειται για την ταινία Paddington, με ήρωα έναν μικρό αρκούδο που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του μετά από έναν καταστροφικό σεισμό. Μπορείτε να βρείτε το σχέδιο εργασίας εδώ  (Μια καλή ευκαιρία για να προβληθεί, μέσα στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος, είναι τις τελευταίες μέρες πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων). 

Μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερο άρθρο με εισηγήσεις για αξιοποίηση ταινιών μικρού μήκους στο μάθημα των Ελληνικών εδώ. 

​Πιο κάτω παραθέτω κάποιες εισηγήσεις προς εκπαιδευτικούς που θέλουν να εντάξουν την κινηματογραφική παιδεία.