​Οι Έξι Πτυχές της Ιστορικής Σκέψης
Όταν μαθαίνουμε για την ιστορία, δεν πρόκειται μόνο για την απομνημόνευση ημερομηνιών ή γεγονότων. Οι ιστορικοί είναι ντετέκτιβ του παρελθόντος. Κάνουν ερωτήσεις, μελετούν στοιχεία και προσπαθούν να κατανοήσουν γιατί συνέβησαν τα πράγματα και πώς εξακολουθούν να έχουν σημασία σήμερα. Για να το κάνουν αυτό, χρησιμοποιούν έξι ειδικά εργαλεία που ονομάζονται οι έξι πτυχές της ιστορικής σκέψης. Ας τις εξερευνήσουμε μία προς μία.
 
1. Ιστορική Σημασία
Η ιστορική σημασία αφορά την κατανόηση του γιατί κάτι από το παρελθόν είναι σημαντικό. Δεν καταγράφονται όλα τα γεγονότα, πρόσωπα ή ιδέες στα βιβλία ιστορίας. Οι ιστορικοί αποφασίζουν τι αξίζει να μελετηθεί με βάση το πόσο άλλαξε τις ζωές των ανθρώπων ή επηρέασε το μέλλον. Το τι θεωρείται σημαντικό μπορεί επίσης να εξαρτάται από το ποιος λέει την ιστορία. Αυτό που ένας λαός θεωρεί σημαντικό, ένας άλλος μπορεί να μην το θεωρεί.
Ερωτήσεις που κάνουν οι ιστορικοί:

• Προκάλεσε αυτό το γεγονός ή πρόσωπο αλλαγή;
• Ποιοι επηρεάστηκαν και πώς;
• Θυμόμαστε ή συζητάμε ακόμα αυτό το γεγονός σήμερα;
• Τι μας διδάσκει για το παρελθόν ή το παρόν;

Παράδειγμα: Η εφεύρεση του τηλεφώνου είναι ιστορικά σημαντική γιατί άλλαξε τον τρόπο επικοινωνίας και οδήγησε στην τεχνολογία που χρησιμοποιούμε σήμερα.
 
2. Πρωτογενείς Πηγές
Οι πρωτογενείς πηγές είναι αυθεντικά, άμεσα υλικά από το παρελθόν που μας βοηθούν να καταλάβουμε τι συνέβη. Μπορεί να είναι γράμματα, φωτογραφίες, άρθρα εφημερίδων, συνεντεύξεις, ρούχα, εργαλεία ή ακόμα και κτίρια. Μας δίνουν άμεση σύνδεση με τους ανθρώπους που έζησαν τα ιστορικά γεγονότα.
Ερωτήσεις που κάνουν οι ιστορικοί:

• Ποιος δημιούργησε αυτή την πηγή και γιατί;
• Πότε και πού δημιουργήθηκε;
• Τι μας λέει; Τι μπορεί να παραλείπει;
• Μπορούμε να την εμπιστευτούμε; Πώς συγκρίνεται με άλλες πηγές;

Παράδειγμα: Ένα ημερολόγιο παιδιού που έζησε κατά τη Μεγάλη Ύφεση είναι ισχυρή πρωτογενής πηγή γιατί μοιράζεται προσωπικές σκέψεις και εμπειρίες εκείνης της εποχής.
 
3. Συνέχεια και Αλλαγή
Η ιστορία είναι ένας συνδυασμός όσων αλλάζουν και όσων παραμένουν ίδια με την πάροδο του χρόνου. Κάποια πράγματα αλλάζουν γρήγορα—όπως η τεχνολογία. Άλλα, όπως οι παραδόσεις ή τα συστήματα, μπορεί να παραμένουν ίδια για δεκαετίες ή αιώνες.
Ερωτήσεις που κάνουν οι ιστορικοί:

• Τι έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου; Τι έχει παραμείνει ίδιο;
• Ήταν η αλλαγή ξαφνική ή σταδιακή;
• Ποιος ωφελήθηκε από τις αλλαγές; Ποιος όχι;
• Γιατί κάποια πράγματα παραμένουν ίδια ενώ άλλα αλλάζουν;

Παράδειγμα: Οι τρόποι μεταφοράς έχουν αλλάξει από άλογα σε αυτοκίνητα και αεροπλάνα, αλλά οι άνθρωποι πάντα χρειάζονταν τρόπους να ταξιδεύουν.
 
4. Αιτία και Συνέπεια
Αυτή η πτυχή μας βοηθά να κατανοήσουμε γιατί συνέβη κάτι και τι συνέβη ως αποτέλεσμα. Τα ιστορικά γεγονότα δεν συμβαίνουν τυχαία—υπάρχουν πάντα λόγοι. Μερικές φορές αυτοί οι λόγοι συσσωρεύονται με τον καιρό, και άλλες φορές ένα γεγονός πυροδοτεί ένα άλλο.
Ερωτήσεις που κάνουν οι ιστορικοί:

• Ποιες ήταν οι αιτίες αυτού του γεγονότος;
• Ήταν βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες αιτίες;
• Ποιες ήταν οι συνέπειες; Ποιοι επηρεάστηκαν;
• Ήταν οι συνέπειες αναμενόμενες ή απρόσμενες;

Παράδειγμα: Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε πολλές αιτίες—όπως οι συμμαχίες και οι εντάσεις—αλλά η δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου τον πυροδότησε. Οι συνέπειες περιλάμβαναν εκατομμύρια θανάτους και μεγάλες αλλαγές στα κράτη.
 
5. Ιστορικές Οπτικές
Οι άνθρωποι στο παρελθόν είχαν διαφορετικές πεποιθήσεις, αξίες και εμπειρίες από εμάς σήμερα. Οι ιστορικές οπτικές μας βοηθούν να κατανοήσουμε πώς σκέφτονταν και ένιωθαν οι άνθρωποι στην εποχή τους.
Ερωτήσεις που κάνουν οι ιστορικοί:

• Τι πίστευαν ή εκτιμούσαν οι άνθρωποι τότε;
• Ποιες εμπειρίες διαμόρφωσαν την οπτική τους;
• Πώς ήταν ο κόσμος τους διαφορετικός από τον δικό μας;
• Πώς μπορούμε να αποφύγουμε να κρίνουμε το παρελθόν μόνο με τα σημερινά πρότυπα;

Παράδειγμα: Ένας βασιλιάς, ένας στρατιώτης και ένας χωρικός μπορεί να περιγράψουν την ίδια μάχη πολύ διαφορετικά. Η κατανόηση των οπτικών τους μας βοηθά να σχηματίσουμε μια πληρέστερη εικόνα της ιστορίας.
 
6. Η Ηθική Διάσταση
Η ηθική διάσταση μας καλεί να σκεφτούμε τη δικαιοσύνη, την ηθική και την ευθύνη στην ιστορία. Παρόλο που οι νόμοι και οι πεποιθήσεις ήταν διαφορετικοί στο παρελθόν, μπορούμε ακόμα να θέτουμε σημαντικά ηθικά ερωτήματα.
Ερωτήσεις που κάνουν οι ιστορικοί:

• Ήταν αυτή η πράξη δίκαιη ή άδικη;
• Πώς αντιμετωπίστηκαν οι άνθρωποι και ήταν αυτό δίκαιο;
• Πρέπει άτομα ή ομάδες να λογοδοτήσουν για πράξεις του παρελθόντος;
• Τι μαθήματα μπορούμε να πάρουμε για το σήμερα;

Παράδειγμα: Αν και η δουλεία ήταν κάποτε νόμιμη, σήμερα κατανοούμε ότι ήταν άδικη και απάνθρωπη. Η μελέτη της μας βοηθά να αναγνωρίσουμε τον ρατσισμό σήμερα και να εργαστούμε για τη δικαιοσύνη.

Η εφαρμογή των έξι πτυχών της ιστορικής σκέψης στο μάθημα της Ιστορίας αποτελεί βασικό εργαλείο για την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ιστορικής κατανόησης στους μαθητές. Παρακάτω παρουσιάζονται οι έξι πτυχές και πώς μπορούν να ενταχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία:

1. Σημασία (Historical Significance)Τι είναι: Αναγνώριση του γιατί ένα γεγονός, πρόσωπο ή φαινόμενο θεωρείται σημαντικό στην Ιστορία.
Εφαρμογή στην τάξη:

• Ζητείται από τους μαθητές να αξιολογήσουν ποια γεγονότα ή πρόσωπα είναι σημαντικά και γιατί.
  
• Συγκρίσεις γεγονότων διαφορετικών εποχών για να εντοπιστεί τι τα καθιστά σημαντικά (π.χ. Μάχη του Μαραθώνα vs. Μάχη του Στάλινγκραντ).
  

2. Αποδείξεις (Evidence)Τι είναι: Ανάλυση και ερμηνεία πρωτογενών και δευτερογενών πηγών.
Εφαρμογή στην τάξη:

• Παρουσίαση ιστορικών πηγών (έγγραφα, φωτογραφίες, μαρτυρίες) για ανάλυση.
  
• Δραστηριότητες σύγκρισης διαφορετικών πηγών που περιγράφουν το ίδιο γεγονός (π.χ. Ελληνική Επανάσταση μέσα από ελληνικά και οθωμανικά αρχεία).
  

3. Συνέχεια και Αλλαγή (Continuity and Change)Τι είναι: Κατανόηση του τι παρέμεινε σταθερό και τι άλλαξε με την πάροδο του χρόνου.
Εφαρμογή στην τάξη:

• Δημιουργία χρονογραμμών με έμφαση στις αλλαγές και στις σταθερές σε κοινωνίες (π.χ. το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα του 19ου και 20ού αιώνα).
  
• Συζήτηση για τις συνέχειες σε αξίες, θεσμούς ή συμπεριφορές.
  

4. Αιτία και Συνέπεια (Cause and Consequence)Τι είναι: Εξέταση των αιτίων και των συνεπειών ιστορικών γεγονότων.
Εφαρμογή στην τάξη:

• Ανάλυση των αιτίων και επιπτώσεων πολέμων, επαναστάσεων, μεταρρυθμίσεων.
  
• Δραστηριότητες που συνδέουν άμεσα γεγονότα με τις επιπτώσεις τους (π.χ. τα αίτια και οι συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής).
  

5. Ιστορική Ενσυναίσθηση (Historical Perspective / Empathy)Τι είναι: Προσπάθεια κατανόησης των ενεργειών, σκέψεων και αξιών ανθρώπων του παρελθόντος μέσα στο δικό τους πλαίσιο.
Εφαρμογή στην τάξη:

• Δημιουργία ρόλων ή επιστολών από την πλευρά ιστορικών προσώπων.
  
• Συζητήσεις για το πώς βίωναν γεγονότα διαφορετικές κοινωνικές ομάδες (π.χ. γυναίκες στην Αρχαία Αθήνα).
  

6. Η Ηθική Διάσταση (Ethical Dimension)Τι είναι: Ανάλυση ηθικών ζητημάτων του παρελθόντος και συσχετισμός τους με το παρόν.
Εφαρμογή στην τάξη:

• Συζητήσεις για τις ηθικές προεκτάσεις ιστορικών πράξεων (π.χ. αποικιοκρατία, δουλεία).
  
• Διερεύνηση ερωτημάτων όπως: «Πρέπει να κριθούν με σύγχρονους όρους οι πράξεις του παρελθόντος;»
  

Η αξιοποίηση των έξι πτυχών βοηθά τους μαθητές να μην αποστηθίζουν απλώς γεγονότα, αλλά να σκέφτονται ιστορικά, αναπτύσσοντας δεξιότητες ανάλυσης, κριτικής σκέψης και ιστορικής ενσυναίσθησης. Η εφαρμογή τους μπορεί να γίνει μέσα από συζήτηση, ανάλυση πηγών, παιχνίδια ρόλων, δημιουργία projects και άλλες ενεργητικές μεθόδους διδασκαλίας.

​Σε συνέχεια της παρουσίασης της θεωρίας του Growth Mindset (νοοτροπία ανάπτυξης), την οποία είδαμε σε προηγούμενη ανάρτηση, σήμερα θα γνωρίσουμε την προσέγγιση "The Learning Pit", μια εννοιολογική μεταφορά που βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα τη διαδικασία της μάθησης και να αποδεχτούν τη δυσκολία ως φυσικό και απαραίτητο μέρος της.
Αν και ο όρος "The Learning Pit" δεν έχει μεταφραστεί επίσημα στα ελληνικά, στην παρούσα ανάρτηση θα χρησιμοποιήσουμε καταχρηστικά τον όρο «Καμπύλη της Μάθησης» για να αποδώσουμε την έννοια αυτή.
Η προσέγγιση αυτή προτάθηκε από τον εκπαιδευτικό και συγγραφέα James Nottingham και βασίζεται σε τέσσερα βασικά στάδια που περιγράφουν το πώς οι μαθητές «βουτούν» στη μάθηση και σταδιακά οδηγούνται σε βαθύτερη κατανόηση:

• concept
• conflict
• construct
• consider

Concept = ΑντίληψηΣε αυτό το αρχικό στάδιο, οι μαθητές εκφράζουν τις προϋπάρχουσες γνώσεις, εμπειρίες ή αντιλήψεις τους για ένα θέμα. Είναι ένα σημείο εκκίνησης που βοηθά τον εκπαιδευτικό να αξιολογήσει τι ήδη γνωρίζουν οι μαθητές και να τους προετοιμάσει για να «βουτήξουν» στη μάθηση.

Εφαρμογή στην τάξη: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια ερώτηση ανοικτού τύπου, ένα σενάριο ή μια εικόνα-πρόκληση για να προκαλέσει σκέψη και έκφραση απόψεων.

Conflict = Γνωστική σύγκρουσηΟ ρόλος του εκπαιδευτικού εδώ είναι καίριος: να προκαλέσει τους μαθητές να έρθουν αντιμέτωποι με αντικρουόμενες ιδέες ή αντιφάσεις στις αντιλήψεις τους. Αυτή η γνωστική σύγκρουση μπορεί να είναι άβολη, αλλά είναι ακριβώς αυτό το σημείο που πυροδοτεί τη βαθύτερη σκέψη.
Παράδειγμα: Ένας μαθητής μπορεί να πιστεύει ότι η κλοπή είναι πάντα κακή, αλλά ταυτόχρονα να θεωρεί ότι ο Ρομπέν των Δασών ήταν ήρωας. Αυτό δημιουργεί μια εσωτερική σύγκρουση που οδηγεί σε προβληματισμό.

 Η γνωστική σύγκρουση συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας νοοτροπίας ανάπτυξης "growth mindset" (Dweck, 2006) στο μυαλό των μαθητών. Βασίζεται στην αντίληψη ότι από τα λάθη μαθαίνουμε γιατί η αποτυχία μπορεί να μας αποκαλύψει τα λάθη που κάνουμε, να μας αναγκάσει να προβληματιστούμε και να τα διορθώσουμε, να βρούμε εναλλακτικές λύσεις και σταδιακά να οδηγηθούμε στην επιτυχία. 

Construct = Οικοδομώ τη Γνώση
Αφού βρεθούν στον «λάκκο» της αμφιβολίας και της δυσκολίας, οι μαθητές καλούνται να επεξεργαστούν ενεργά τη νέα γνώση. Συχνά σε αυτό το στάδιο βιώνουν αναστάτωση ή σύγχυση, αλλά με την υποστήριξη του εκπαιδευτικού αρχίζουν να οικοδομούν νέες συνδέσεις, να επεξεργάζονται εναλλακτικές λύσεις και να κατανοούν βαθύτερα τις έννοιες.
 Τι μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός:

• Παροχή κατάλληλων ερωτήσεων και υποστηρικτικών εργαλείων.
• Ομαδική εργασία για ανταλλαγή ιδεών.
• Υπομονή και ενίσχυση της επιμονής των μαθητών.

Οι μαθητές αναπτύσσουν μεταγνωστικές δεξιότητες και γίνονται πιο ανεξάρτητοι στη σκέψη τους.

Consider =  Επανεξέταση & ΑναστοχασμόςΤο τελικό στάδιο είναι εξίσου σημαντικό: οι μαθητές αναστοχάζονται πάνω στη μαθησιακή τους πορεία. Εξετάζουν πώς και γιατί άλλαξε η αντίληψή τους, ποιες στρατηγικές χρησιμοποίησαν, και πώς μπορούν να μεταφέρουν τη νέα γνώση σε άλλα πλαίσια.
Ερωτήσεις για τον αναστοχασμό:

• Πώς άλλαξε η σκέψη μου;
• Τι με βοήθησε να κατανοήσω κάτι διαφορετικά;
• Πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτό που έμαθα σε άλλη περίπτωση;

Η διαδικασία αυτή ενθαρρύνει τους μαθητές να βλέπουν τη μάθηση ως δυναμική και επαναλαμβανόμενη. Η κατανόηση δεν είναι στατική· χτίζεται, ελέγχεται, αναθεωρείται.

Η ενσωμάτωση μιας κινηματογραφικής ταινίας, είτε μικρού είτε μεγάλου μήκους, στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο μάθησης και εμπλουτισμού της διδασκαλίας. Η θέαση μιας ταινίας δεν είναι απλώς μια ευχάριστη παύση από το καθημερινό πρόγραμμα· είναι μια ευκαιρία να προσεγγίσουμε νέες ιδέες, να καλλιεργήσουμε δεξιότητες και να εμπνεύσουμε δημιουργικότητα στους μαθητές μας. Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτήν την εμπειρία στο μέγιστο; Ακολουθούν πέντε βασικές κατευθύνσεις δραστηριοτήτων που μπορείτε να εντάξετε στην τάξη μετά τη θέαση μιας ταινίας.

1. Ιδεολογικές Δραστηριότητες
Οι ιδεολογικές δραστηριότητες επικεντρώνονται στο περιεχόμενο και στα μηνύματα της ταινίας.

• Συζήτηση για το θέμα της ταινίας: Ποιες ιδέες ή αξίες παρουσιάζονται; Πώς σχετίζονται με τη ζωή μας ή την κοινωνία γενικότερα;
• Ανάλυση των απόψεων των χαρακτήρων: Τι πρεσβεύουν οι χαρακτήρες; Πώς εξελίσσονται οι ιδέες τους μέσα από την πλοκή;
• Σύνδεση με την επικαιρότητα: Εντοπισμός των θεμάτων της ταινίας σε πραγματικά κοινωνικά ζητήματα, π.χ., θέματα δικαιοσύνης, ταυτότητας ή διαφορετικότητας.

2. Κινηματογραφικές Δραστηριότητες
Η εξερεύνηση των κινηματογραφικών κωδίκων βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο μια ταινία μεταφέρει το μήνυμά της.

• Ανάλυση της μουσικής: Πώς υποστηρίζει ή ενισχύει τη συναισθηματική ένταση της ταινίας;
• Εξέταση της πλοκής: Ποιες είναι οι βασικές ανατροπές; Πώς διατηρείται το ενδιαφέρον του θεατή;
• Μελέτη των ερμηνειών: Πώς οι ηθοποιοί αποδίδουν την προσωπικότητα και τα συναισθήματα των χαρακτήρων τους;

3. Διαθεματικές Δραστηριότητες
Ο κινηματογράφος συνδέεται αρμονικά με άλλες μορφές τέχνης και έκφρασης, δίνοντας χώρο για δημιουργικές και διαθεματικές προσεγγίσεις.

• Δημιουργική γραφή: Οι μαθητές μπορούν να γράψουν μια διαφορετική έκβαση για την ταινία ή μια επιστολή προς έναν χαρακτήρα.
• Εικαστικά έργα: Οι μαθητές μπορούν να ζωγραφίσουν αφίσες της ταινίας ή σκηνές που τους άγγιξαν.
• Θεατρικοί αυτοσχεδιασμοί: Οι μαθητές μπορούν να ζωντανεψουν σκηνές από την ταινία ή να δημιουργήσουν νέους διαλόγους.
• Φωτογραφία: Οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν εικόνες εμπνευσμένες από τις σκηνές της ταινίας.

4. Δραστηριότητες Συνδεδεμένες με το Πρόγραμμα Σπουδών
Οι κινηματογραφικές ταινίες μπορούν να συνδέονται άμεσα με στόχους που θέτει το αναλυτικό πρόγραμμα.

• Μάθημα Ιστορίας: Εξέταση ιστορικών γεγονότων που αναπαρίστανται στην ταινία.
• Μάθημα Λογοτεχνίας: Σύγκριση της ταινίας με ένα βιβλίο πάνω στο οποίο βασίζεται.
• Μαθήματα κοινωνικών επιστημών: Ανάλυση κοινωνικών και πολιτισμικών πτυχών που παρουσιάζονται.

5. Δραστηριότητες για τη Διδασκαλία Γνωστικών Αντικειμένων
Οι ταινίες μπορούν να γίνουν ένα μέσο κατανόησης δύσκολων εννοιών ή υποστήριξης της μάθησης.

• Μαθηματικά: Εξέταση γεωμετρικών μοτίβων ή υπολογισμοί που σχετίζονται με την πλοκή.
• Επιστήμες: Μελέτη των φυσικών φαινομένων που απεικονίζονται.
• Γλώσσα: Ανάλυση λεξιλογίου και γλωσσικών στοιχείων μέσα από τους διαλόγους.

Η αξιοποίηση μιας ταινίας στην τάξη είναι μια ευέλικτη και δυναμική διαδικασία που μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των μαθητών. Από την ιδεολογική κατανόηση και την ανάλυση κινηματογραφικών τεχνικών έως τη δημιουργική έκφραση και τη σύνδεση με το Πρόγραμμα Σπουδών, οι επιλογές είναι ανεξάντλητες. Επιλέξτε την προσέγγιση που ταιριάζει καλύτερα στην τάξη σας και δείτε πώς ο κινηματογράφος μπορεί να εμπνεύσει, να διδάξει και να διασκεδάσει τους μαθητές σας.

Η Διαμορφωτική Αξιολόγηση είναι μια διαδικασία που βοηθά τους εκπαιδευτικούς να παρακολουθούν την πρόοδο των μαθητών κατά τη διάρκεια της μάθησης, δίνοντας ανατροφοδότηση και προσαρμόζοντας τη διδασκαλία ανάλογα. Παρακάτω παρουσιάζονται Εργαλεία, Τεχνικές και Δραστηριότητες που μπορεί ο/η εκπαιδευτικός να χρησιμοποιήσει στην πράξη:

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

1. Φύλλα εργασίας: Μπορούν να περιλαμβάνουν ερωτήσεις κατανόησης, αντιστοιχίσεις, πολλαπλής επιλογής κ.ά.
2. Έντυπα Ανατροφοδότησης (Exit Tickets) : Σύντομα δελτία στα οποία οι μαθητές απαντούν σε 1-2 ερωτήσεις στο τέλος του μαθήματος. Παραδείγματα μπορείτε να δείτε εδώ. 
3. Ρούβρικες αξιολόγησης: Διαφανή κριτήρια για αυτοαξιολόγηση ή ετεροαξιολόγηση. Παραδείγματα κατάλληλα για μαθητές δημοτικού μπορείτε να βρείτε εδώ. 
4. Λευκοί πίνακες ή έντυπα για ιδεοθύελλα: Οι μαθητές καταγράφουν στα γρήγορα τι έχουν αποκομίσει από το μάθημα. Αυτή η αξιολόγηση μπορεί να γίνει σε ατομικό αλλά και σε ομαδικό επίπεδο. 
5. Ψηφιακά εργαλεία (αν υπάρχει υποδομή): Μπορούν να αξιοποιηθούν εργαλεία όπως το Kahoot, Mentimeter, Padlet, Quizizz, Google Forms κ.ά. 

​ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

1. Αξιολόγηση από ομότιμους
   • Μαθητές αξιολογούν εργασίες συμμαθητών με βάση ρητά κριτήρια. 
2. Αυτοαξιολόγηση
   • Μέσω ρουμπρίκας ή απλών ερωτήσεων («Τι έμαθα; Τι δυσκολεύτηκα;»)
3. Καταιγισμός ιδεών πριν και μετά
   • Για εντοπισμό αρχικής γνώσης και σύγκριση με την τελική γνώση.
4. Στοχοθέτηση από τους μαθητές
   • Οι ίδιοι οι μαθητές θέτουν μαθησιακούς στόχους για την ενότητα ή το μάθημα.
5. Παρατήρηση / Σημειώσεις εκπαιδευτικού
   • Συστηματική καταγραφή από τον εκπαιδευτικό λεκτικής συμμετοχής, στρατηγικών επίλυσης, συνεργασίας.

 

​ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
1. Τρεις ιδέες – Δύο ερωτήσεις – Μία απορία

• 3-2-1:

Οι μαθητές γράφουν

• 3 πράγματα που έμαθαν
• 2 ερωτήσεις που έχουν / 2 πράγματα που βρήκαν ενδιαφέροντα
• 1 απορία ή κάτι που τους προβλημάτισε ή κάτι που τους μπέρδεξε

2. Κουτί Ερωτήσεων

• Ο κάθε μαθητής γράφει μια ερώτηση για την τάξη (σε ανώνυμο χαρτάκι). Τα χαρτάκια ανακατεύονται και ακολούθως κάθε μαθητής παίρνει στην τύχη ένα και καλείται να απαντήσει στην ερώτηση. Ιδανικό για επανάληψη και αποσαφήνιση.

3. Ρόλοι σκέψης (Thinking Hats ή Ρόλοι Δραστών)

• Πρόκειται για μια μεταφορά που αναθέτει στους μαθητές διαφορετικούς τρόπους σκέψης για να προσεγγίσουν ένα θέμα, ένα πρόβλημα ή ένα κείμενο. Ο κάθε «ρόλος» ή «καπέλο» αντιπροσωπεύει έναν τύπο σκέψης. Οι μαθητές απαντούν οι συζητούν με βάση τον ρόλο τους, όχι

Τα 6 Καπέλα Σκέψης του de Bono
Καπέλο        Τύπος σκέψης                         Παράδειγμα Ερώτησης
Λευκό            Αντικειμενική – στοιχεία          Τι γνωρίζουμε; Ποια είναι τα δεδομένα;
Κόκκινο         Συναισθηματική                        Πώς νιώθω για αυτό; Τι με ανησυχεί;
Μαύρο           Κριτική – αρνητικά                   Ποιοι είναι οι κίνδυνοι; Τι μπορεί να πάει στραβά;
Κίτρινο          Θετική – οφέλη                          Ποια είναι τα πλεονεκτήματα; Τι καλό βλέπω;
Πράσινο        Δημιουργική – λύσεις              Τι νέες ιδέες έχουμε; Πώς μπορούμε να το βελτιώσουμε;
 Μπλε           Οργανωτική – συντονισμός     Τι αποφασίσαμε; Πώς θα κινηθούμε;

4. Γνωρίζω – Θέλω να μάθω – Έμαθα (K-W-L)

• Δίνεται στους μαθητές το έντυπο «Γνωρίζω – Θέλω να μάθω – Έμαθα (K-W-L)» στο οποίο καταγράφουν τις αρχικές και τελικές τους γνώσεις. Με αυτό τον τρόπο φαίνεται πιο εύκολα η διαφοροποίηση.  Μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στην αρχή και στο τέλος μιας ενότητας. Παραδείγματα εντύπων «Γνωρίζω – Θέλω να μάθω – Έμαθα (K-W-L)» μπορείτε να δείτε εδώ.

5. Σύντομη περίληψη σε 20 λέξεις

• Οι μαθητές γράφουν σε συνεχή λόγο τι έχουν μάθει. Δείχνει την ικανότητα σύνοψης και κατανόησης του κύριου νοήματος.

6. “Επιστολή στον Εαυτό μου”

• Στο τέλος της ενότητας, οι μαθητές γράφουν ένα γράμμα στον εαυτό τους για το τι κατανόησαν ή τι πρέπει να προσέξουν.

7.  “Η Γραμμή της Κατανόησης”

• Σε ένα χαρτί ή τον πίνακα, ο/η εκπαιδευτικός σχεδιάζει μια γραμμή από το 0 (καθόλου κατανόηση) ως το 10 (πλήρης κατανόηση). Οι μαθητές τοποθετούν τον εαυτό τους και εξηγούν γιατί θεωρούν ότι βρίσκονται σε αυτό το σημείο όσο αφορά τη μάθησή τους.

8. “Check-in list”

• Μαθητές συμπληρώνουν λίστα στόχων και τσεκάρουν όσα κατακτήθηκαν (π.χ. “Μπορώ να εξηγήσω γιατί…”, “Μπορώ να λύσω πρόβλημα με…”).

9. “Κάρτες κατανόησης”
Ο/Η εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές κάρτες με χρώματα:

• Πράσινο = Κατάλαβα
• Κίτρινο = Έχω απορίες
• Κόκκινο = Δεν κατάλαβα

Αυτή η δραστηριότητα είναι ιδανική για γρήγορη αξιολόγηση κατά τη διάρκεια του μαθήματος). Μπορεί να γίνει και με σήματα με τα χέρια.
10. “Σκέψου – Ζευγάρωσε – Μοιράσου”

• Ο κάθε μαθητής σκέφτεται μια απάντηση για το ερώτημα/προβληματισμό που τέθηκε → Συζητά με έναν συμμαθητή του τις απαντήσεις τους → Τα ζευγάρια μοιράζονται με την τάξη τις αρχικές τους σκέψεις αλλά και τις σκέψεις που διαμόρφωσαν μετά από συζήτηση μεταξύ τους.

11. “Κόμικ ή αφίσα”

• Ο/Η εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να αποτυπώσουν τις βασικές ιδέες ενός κειμένου/μαθήματος με εικόνες ή να φτιάξουν μια αφίσα.

12. “Βιντεοσκοπημένο δελτίο ειδήσεων”

• Οι μαθητές σε ομάδες, δημιουργούν ένα σύντομο δελτίο που περιγράφει τι έμαθαν με δημιουργικό τρόπο.​

Ποιος είπε ότι το μάθημα πρέπει να γίνεται μόνο με βιβλία, πίνακες και φυλλάδια; Η μάθηση μπορεί (και πρέπει!) να είναι μια ζωντανή, βιωματική εμπειρία — γεμάτη ενθουσιασμό, αλληλεπίδραση και... παιχνίδι! Τα επιτραπέζια παιχνίδια που πολλοί μαθητές αγαπούν στο σπίτι, μπορούν να μεταμορφωθούν σε εκπληκτικά διδακτικά εργαλεία μέσα στην τάξη. Από το Taboo μέχρι το Escape Room, τα εμπορικά παιχνίδια προσφέρουν έτοιμες δομές για συνεργασία, κριτική σκέψη και δημιουργική χρήση της γλώσσας — αρκεί να δούμε τη μάθηση με ένα πιο παιχνιδιάρικο βλέμμα!
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε πώς μπορείτε, με μικρές αλλαγές, να μετατρέψετε δημοφιλή επιτραπέζια παιχνίδια σε πολύτιμους συμμάχους της διδασκαλίας σας.

Μικρές Συμβουλές για τον/την Εκπαιδευτικό:

• Προσαρμόστε τους κανόνες: Μην φοβηθείτε να αλλάξετε ελαφρώς το παιχνίδι για να ταιριάζει στον στόχο σας.
• Δημιουργήστε ομάδες: Τα επιτραπέζια προάγουν τη συνεργασία και τη θετική αλληλεπίδραση.
• Συζητήστε το παιχνίδι μετά: Μια αναστοχαστική κουβέντα βοηθά να "κλείσει" η δραστηριότητα με μαθησιακό κέρδος.

Η ενσωμάτωση επιτραπέζιων παιχνιδιών στη διδακτική πρακτική δεν είναι απλώς μια ευχάριστη παρένθεση. Είναι ένας τρόπος να προσφέρουμε στους μαθητές μας πολυδιάστατη μάθηση, να ενεργοποιήσουμε τη φαντασία τους, να αναπτύξουμε δεξιότητες 21ου αιώνα και να ενισχύσουμε τη συμμετοχή και τη συνεργασία στην τάξη.
Με μικρές προσαρμογές, τα παιχνίδια αυτά μπορούν να γίνουν πολύτιμοι σύμμαχοι του εκπαιδευτικού έργου, προσφέροντας χαρά, δέσμευση και ουσιαστική γνώση.

Στον διαρκώς εξελισσόμενο χώρο της εκπαίδευσης, η αναζήτηση νέων και αποτελεσματικών μεθόδων αξιολόγησης των μαθητών μας αποτελεί προτεραιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, δύο πολύτιμα εργαλεία που μπορούν να ενισχύσουν την εκπαιδευτική διαδικασία είναι η ετεροαξιολόγηση και η αυτοαξιολόγηση. Η προώθηση και η στήριξή τους μπορεί να προσφέρει πολλαπλά οφέλη, τόσο στους μαθητές όσο και στο εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά.

Ετεροαξιολόγηση: Ενίσχυση της συνεργασίας και της κριτικής σκέψης
Η ετεροαξιολόγηση, δηλαδή η αξιολόγηση των μαθητών από τους συμμαθητές τους, συμβάλλει σημαντικά στην καλλιέργεια δεξιοτήτων όπως η συνεργασία, η αλληλεγγύη και η κριτική σκέψη. Καλό είναι να εφαρμόζονται δραστηριότητες στην τάξη όπου οι μαθητές παρουσιάζουν τις εργασίες τους και αξιολογούν ο ένας τον άλλον με βάση συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν τεθεί, δίνοντας ανατροφοδότηση και προτάσεις βελτίωσης. Μέσω αυτής της διαδικασίας, οι μαθητές αναλαμβάνουν έναν πιο ενεργό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία, αναπτύσσοντας δεξιότητες αξιολόγησης και ανατροφοδότησης.

1. Ανάπτυξη Κοινωνικών Δεξιοτήτων: Οι μαθητές μαθαίνουν να συνεργάζονται, να επικοινωνούν και να αναπτύσσουν ενσυναίσθηση, καθώς κατανοούν τις ανάγκες και τις προοπτικές των συμμαθητών τους.
2. Ενίσχυση της Κριτικής Σκέψης: Με την αξιολόγηση των εργασιών των συμμαθητών τους, οι μαθητές αναπτύσσουν την ικανότητά τους να κρίνουν αντικειμενικά και να παρέχουν χρήσιμη ανατροφοδότηση.
3. Ενίσχυση της Αυτοπεποίθησης: Η εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να αξιολογούν τους άλλους ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους και τους προετοιμάζει για μελλοντικούς ηγετικούς ρόλους.

​Αυτοαξιολόγηση: Καλλιέργεια Αυτογνωσίας και Υπευθυνότητας
Η αυτοαξιολόγηση, δηλαδή η διαδικασία κατά την οποία οι μαθητές αξιολογούν οι ίδιοι την απόδοσή τους, προωθεί την αυτογνωσία και την υπευθυνότητα. Είναι ένα εργαλείο που ενθαρρύνει την προσωπική ανάπτυξη και την δια βίου μάθηση. Δραστηριότητες που μπορούμε να εφαρμόσουμε για να καλλιεργήσουμε την αυτοαξιολόγηση είναι να ενθαρρύνουμε τους μαθητές να κρατούν ημερολόγια όπου θα καταγράφουν τις σκέψεις τους για την πρόοδό τους και τις περιοχές που χρειάζονται βελτίωση, να παρέχουμε στους μαθητές συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης και να τους ζητήσουμε να βαθμολογήσουν οι ίδιοι την απόδοσή τους σε κάθε εργασία και να προγραμματίσουμε τακτικές συζητήσεις όπου οι μαθητές μπορούν να αναλύουν την πρόοδό τους και να θέτουν νέους στόχους για τη μάθησή τους.

1. Ανάπτυξη Αυτογνωσίας: Οι μαθητές μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους, γεγονός που τους βοηθά να θέτουν ρεαλιστικούς στόχους και να επιδιώκουν τη συνεχή βελτίωση.
2. Ενίσχυση της Υπευθυνότητας: Η αυτοαξιολόγηση ενισχύει την αίσθηση ευθύνης των μαθητών απέναντι στην μάθησή τους, καθιστώντας τους πιο ενεργούς και υπεύθυνους στη διαδικασία μάθησης.
3. Βελτίωση της Μάθησης: Μέσω της αυτοαξιολόγησης, οι μαθητές εντοπίζουν συγκεκριμένα πεδία στα οποία χρειάζονται βελτίωση, επιτρέποντάς τους να επικεντρώνονται σε αυτά και να βελτιώνουν την απόδοσή τους συνολικά.

Συνοψίζοντας, η ενσωμάτωση της ετεροαξιολόγησης και της αυτοαξιολόγησης στην εκπαιδευτική διαδικασία προάγει ένα πιο συμμετοχικό και συνεργατικό περιβάλλον μάθησης. Οι μαθητές μαθαίνουν να συνεργάζονται, να κρίνουν αντικειμενικά, να αναγνωρίζουν τις δικές τους ανάγκες και να αναπτύσσουν δεξιότητες που θα τους συνοδεύουν για όλη τους τη ζωή. Ως εκπαιδευτικοί, είναι καθήκον μας να στηρίζουμε και να προωθούμε αυτές τις πρακτικές, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία ενός πιο αποτελεσματικού και υποστηρικτικού μαθησιακού περιβάλλοντος.

Σε αυτό το άρθρο αναφέτρονται 35 ευχάριστες δραστηριότητες που μπορεί να εφαρμόσει ένας εκπαιδευτικός στην τάξη με μαθητές δημοτικού για να αξιολογήσει την κατανόηση τους για ένα θέμα:
1. Δημιουργία Αφίσας
Οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν αφίσες που συνοψίζουν το θέμα που διδάχτηκαν. Οι αφίσες μπορούν να περιλαμβάνουν βασικές πληροφορίες, εικόνες και λέξεις-κλειδιά.
2. Θεατρικό Παιχνίδι (Role Play)
Δημιουργούμε μικρές ομάδες και αναθέτουμε σε κάθε ομάδα να δημιουργήσει ένα σύντομο θεατρικό σκετς που παρουσιάζει το θέμα. Αυτό θα βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν και να παρουσιάσουν τις πληροφορίες με δημιουργικό τρόπο.
3. Κουίζ και Παιχνίδια Ερωτήσεων
Δημιουργούμε ένα κουίζ με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ή ένα παιχνίδι ερωτήσεων (π.χ. Jeopardy) όπου οι μαθητές απαντούν σε ερωτήσεις σχετικές με το θέμα. Αυτό μπορεί να γίνει και ομαδικά για να προάγει την συνεργασία.
4. Εκπαιδευτικά Παιχνίδια
Χρησιμοποιούμε επιτραπέζια ή ψηφιακά παιχνίδια που σχετίζονται με το θέμα. Για παράδειγμα, ένα παιχνίδι μνήμης (memory game) όπου οι μαθητές αντιστοιχούν εικόνες με τις σωστές πληροφορίες.
5. Κατασκευές και Χειροτεχνίες
Αναθέτουμε στους μαθητές να δημιουργήσουν κάτι με τα χέρια τους που να σχετίζεται με το θέμα. Για παράδειγμα, αν το θέμα είναι οι δεινόσαυροι, οι μαθητές μπορούν να φτιάξουν μοντέλα δεινοσαύρων από πηλό ή αν το θέμα έχει να κάνει με την τεχνολογία μπορεί να δημιουργήσουν μια κατασκευή από ανακυκλώσιμα υλικά.
6. Δημιουργία Κόμικς
Οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν κόμικς που αφηγούνται μια ιστορία σχετική με το θέμα. Αυτό ενθαρρύνει τη φαντασία τους και τους βοηθά να εκφράσουν την κατανόηση τους μέσω της τέχνης. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να εφαρμοστεί ιδιαίτερα στο μάθημα της ιστορίας.
7. Σταθμοί Δραστηριοτήτων
Δημιουργούμε διαφορετικούς σταθμούς στην τάξη με δραστηριότητες που αφορούν το θέμα. Οι μαθητές μπορούν να περνούν από κάθε σταθμό και να ολοκληρώνουν τις δραστηριότητες, όπως παζλ, ζωγραφική, γραφή ή πειράματα.
8. Παρουσιάσεις Μαθητών
Ζητούμε από τους μαθητές να προετοιμάσουν και να παρουσιάσουν ένα μικρό κομμάτι του θέματος στην τάξη. Αυτό μπορεί να είναι ατομικό ή ομαδικό και μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση πολυμέσων.
9. Βιβλία Ιστοριών
Δίνουμε στους μαθητές τον χρόνο να γράψουν και να εικονογραφήσουν το δικό τους βιβλίο ιστορίας που σχετίζεται με το θέμα. Στη συνέχεια, μπορούν να μοιραστούν τις ιστορίες τους με την τάξη.
10. Αξιολόγηση μέσω Παιχνιδιού Ρόλων
Ζητούμε από τους μαθητές να υποδυθούν χαρακτήρες ή προσωπικότητες που σχετίζονται με το θέμα και να κάνουν συνεντεύξεις μεταξύ τους, χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που έμαθαν.
11. Δημιουργία Παζλ
Δημιουργούμε παζλ με εικόνες ή πληροφορίες που σχετίζονται με το θέμα. Οι μαθητές πρέπει να συναρμολογήσουν το παζλ και να εξηγήσουν τι βλέπουν.
12. Παιχνίδι "Τι Είμαι;"
Γράφουμε λέξεις-κλειδιά ή σημαντικές έννοιες του θέματος σε καρτέλες. Κολλάμε μία καρτέλα στην πλάτη κάθε μαθητή. Οι μαθητές πρέπει να κάνουν ερωτήσεις στους συμμαθητές τους για να μαντέψουν ποια λέξη – σε σχέση με το μάθημα - είναι γραμμένη.
13. Κατασκευή Χρονογραμμής
Αναθέτουμε στους μαθητές να δημιουργήσουν μια χρονογραμμή για το θέμα. Μπορούν να συμπεριλάβουν σημαντικές ημερομηνίες, γεγονότα και εικόνες.Κατάλληλη δραστηριότητα για το μάθημα της ιστορίας.
14. Δημιουργία Εφημερίδας
Ζητούμε από τους μαθητές να δημιουργήσουν μια εφημερίδα με άρθρα, εικόνες και συνεντεύξεις που σχετίζονται με το θέμα. Μπορούν να δουλέψουν σε ομάδες για να καλύψουν διαφορετικές πτυχές.
15. Δημιουργία Τραγουδιού ή Ποιήματος
Ενθαρρύνουμε τους μαθητές να γράψουν ένα τραγούδι ή ποίημα που να περιγράφει το θέμα. Μπορούν να το παρουσιάσουν στην τάξη και να εξηγήσουν το περιεχόμενο τους.
16. Χάρτες και Διαγράμματα
Αναθέτουμε στους μαθητές να σχεδιάσουν χάρτες ή διαγράμματα που απεικονίζουν σημαντικές έννοιες του θέματος. Για παράδειγμα, γεωγραφικοί χάρτες, διαγράμματα ροής ή δενδροδιαγράμματα.
17. Ψηφιακή Παρουσίαση
Χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως το PowerPoint ή το Google Slides, ζητούμε από τους μαθητές να δημιουργήσουν μια ψηφιακή παρουσίαση που να περιγράφει το θέμα. Μπορούν να ενσωματώσουν εικόνες, βίντεο και ήχους.
18. Πειράματα και Εφαρμογές
Για θέματα που επιτρέπουν πρακτική εφαρμογή, όπως οι επιστήμες, οι μαθητές μπορούν να εκτελέσουν πειράματα και να παρουσιάσουν τα αποτελέσματά τους στην τάξη.
19. Κουκλοθέατρο
Οι μαθητές μπορούν να φτιάξουν και να χρησιμοποιήσουν κούκλες για να αφηγηθούν ιστορίες που σχετίζονται με το θέμα. Αυτό είναι ιδιαίτερα ευχάριστο για τα μικρότερα παιδιά.
20. Δημιουργία Μουσείου
Αναθέτουμε στους μαθητές να δημιουργήσουν ένα "μουσείο" στην τάξη με εκθέματα που σχετίζονται με το θέμα. Μπορούν να παρουσιάσουν τα εκθέματα στους συμμαθητές τους.
21. Εικονικές Εκδρομές
Χρησιμοποιήστε την τεχνολογία για να κάνουμε μια εικονική εκδρομή σε μέρη που σχετίζονται με το θέμα. Μετά την εκδρομή, συζητούμε και αξιολογούμε τι έμαθαν οι μαθητές.
22. Αξιολόγηση μέσω Τεχνολογίας
Χρησιμοποιούμε εκπαιδευτικές εφαρμογές και πλατφόρμες για διαδραστικά κουίζ και παιχνίδια. Εφαρμογές όπως το Kahoot! μπορούν να κάνουν την αξιολόγηση πιο διασκεδαστική.
23. Δημιουργία Επιτραπέζιου Παιχνιδιού
Οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν το δικό τους επιτραπέζιο παιχνίδι βασισμένο στο θέμα. Στη συνέχεια, μπορούν να παίξουν το παιχνίδι με τους συμμαθητές τους.
24. Εικαστική Τέχνη
Ενθαρρύνουμε τους μαθητές να δημιουργήσουν έργα τέχνης που απεικονίζουν τις βασικές έννοιες του θέματος. Μπορεί να είναι ζωγραφιές, κολάζ ή κατασκευές.
25. Συζήτηση σε Ομάδες
Χωρίζουμε τους μαθητές σε μικρές ομάδες και τους δίνουμε ερωτήματα ή θέματα συζήτησης σχετικά με το θέμα που μελετήθηκε. Στη συνέχεια, κάθε ομάδα παρουσιάζει τα συμπεράσματά της στην τάξη.
26. Δημιουργία Κουίζ από Μαθητές
Αναθέτουμε στους μαθητές να δημιουργήσουν τα δικά τους κουίζ για το θέμα και να τα παρουσιάσουν στους συμμαθητές τους. Αυτό θα τους βοηθήσει να ανακεφαλαιώσουν το υλικό και να σκεφτούν κριτικά.
27. Εικονογραφήγηση Βιβλίων
Δίνουμε στους μαθητές την ευκαιρία να εικονογραφήσουν ένα βιβλίο ή μια ιστορία που σχετίζεται με το θέμα. Μπορούν να δημιουργήσουν τις δικές τους εικόνες για να συνοδεύσουν το κείμενο.
28. Παιχνίδι Πρωταγωνιστών (Καυτή καρέκλα)
Κάθε μαθητής αναλαμβάνει το ρόλο ενός χαρακτήρα που σχετίζεται με το θέμα και κάθεται σε μια «καυτή καρέκλα». Οι υπόλοιποι μαθητές του κάνουν ερωτήσεις και αυτός πρέπει να απαντήσει σύμφωνα με τον χαρακτήρα του.
29. Δημιουργία Λεξικού Θέματος
Αναθέτουμε στους μαθητές να δημιουργήσουν ένα λεξικό με τις βασικές λέξεις και έννοιες του θέματος. Κάθε λέξη μπορεί να συνοδεύεται από μια εικόνα και μια σύντομη περιγραφή.
30. Δημιουργία Ημερολογίου
Οι μαθητές μπορούν να γράψουν ένα ημερολόγιο από την οπτική ενός χαρακτήρα ή ενός γεγονότος σχετικού με το θέμα. Αυτό τους βοηθά να κατανοήσουν βαθύτερα την προσωπική ή ιστορική σημασία.
31. Παιχνίδι "Είμαι Σίγουρος Ότι"
Οι μαθητές γράφουν δηλώσεις ξεκινώντας με "Είμαι σίγουρος ότι..." και ακολουθούμενες από κάτι που έμαθαν για το θέμα. Αυτό τους βοηθά να εκφράσουν την κατανόησή τους και να ενισχύσουν τη μάθηση.
32. Δημιουργία Κάρτας με Πληροφορίες (Fact Cards)
Ζητούμε από τους μαθητές να δημιουργήσουν κάρτες με βασικές πληροφορίες και εικόνες για το θέμα. Μπορούν να ανταλλάξουν τις κάρτες και να διδάξουν ο ένας τον άλλον.
33. Δημιουργία Παρουσίασης Βίντεο
Ζητούμε από τους μαθητές να δημιουργήσουν μια παρουσίαση βίντεο για το θέμα, χρησιμοποιώντας εικόνες, μουσική και φωνητικές επεξηγήσεις. Στη συνέχεια, μπορούν να παρουσιάσουν το βίντεο στην τάξη.
34. Σύγκριση και Αντίθεση
Αναθέτουμε στους μαθητές να συγκρίνουν και να αντιπαραθέσουν δύο ή περισσότερες πτυχές του θέματος. Μπορούν να δημιουργήσουν διαγράμματα Venn ή άλλα οπτικά βοηθήματα για να παρουσιάσουν τις διαφορές και τις ομοιότητες.
35. Παιχνίδι "Ποιός Είμαι;"
Κάθε μαθητής υποδύεται μια προσωπικότητα ή ένα αντικείμενο σχετικό με το θέμα και οι υπόλοιποι μαθητές προσπαθούν να μαντέψουν ποιος ή τι είναι με τη χρήση ναι/όχι ερωτήσεων.
​
Με αυτές τις δραστηριότητες, οι μαθητές θα μπορέσουν να εκφράσουν την κατανόηση τους για το θέμα με ποικίλους και διασκεδαστικούς τρόπους, ενώ ταυτόχρονα θα ενισχύσουν τις δεξιότητες συνεργασίας, δημιουργικότητας και κριτικής σκέψης.

Η ορθογραφία των ελληνικών λέξεων είναι ένα θέμα που ταλαιπωρεί πολλούς μαθητές ... αλλά και γονείς! Πολλοί μαθητές θεωρούν αγγαρεία την επαναλαμβανόμενη γραφή λέξεων για εκμάθηση της ορθογραφίας τους. 

Πιο κάτω προτείνονται κάποιοι τρόποι με τους οποίους μπορεί ορθογραφία να γίνει πιο ευχάριστη και αποδοτική για τους μαθητές.  Ακολουθούν τρεις παραλλαγές γνωστών παιχνιδιών που μπορούν να αξιοποιηθούν κατα την εκμάθηση της ορθογραφίας ώστε να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών. Και τα τρία παιχνίδια παίζονται σε ζευγάρια.

Αντί για Χ ή Ο, κάθε παίκτης διαλέγει μια λέξη. Οι δραστηριότητες στην τρίλιζα πρέπει να είναι διαφορετικές. Οι μαθητές με τη σειρά γράφουν τη λέξη στο πλαίσιο που διάλεξαν. Όποιος καταφέρει να γράψει τη λέξη του σε 3 συνεχόμενα κουτάκια (οριζόντια, κάθετα ή διαγώνια) κερδίζει. Οι μαθητές σβήνουν το πινακάκι και παίζουν από την αρχή με διαφορετικό σετ λέξεων. 

Τι χρειάζεται: Τυπώστε και πλαστικοποιήστε το πιο κάτω αρχείο και χρησιμοποιήστε το ως πινακάκι. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί πινακάκι από το εμπόριο πάνω στο οποίο θα σχηματιστεί το πλέγμα, μαρκαδοράκι, σπόγγος ή σφουγγαράκι για το σβήσιμο.

Κάθε παίκτης χρησιμοποιεί το πλέγμα του για να γράψει 5 λέξεις με κεφαλαία γράμματα. Μπορεί να τις γράψει οριζόντια, κάθετα ή διαγώνια. Όταν ολοκληρώσουν και οι δύο παίκτες τότε ανταλλάζουν έγγραφα και κάθε παίκτης βρίσκει τις κρυμμένες λέξεις και τις γράφει με μικρά γράμματα. 
Τι χρειάζεται:

• Τυπώστε και πλαστικοποιήστε το πιο κάτω έγγραφο και χρησιμοποιήστε το ως πινακάκι. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί πινακάκι από το εμπόριο πάνω στο οποίο θα σχηματιστεί το πλέγμα
• μαρκαδοράκια 
• σπόγγος ή σφουγγαράκι για το σβήσιμο

Ένας παίκτης διαλέγει μια λέξη, μετράει τα γράμματα της λέξης και σχηματίζει μια γραμμούλα για κάθε γράμμα. Ο δεύτερος παίκτης μαντεύει τα γράμματα που αποτελούν τη λέξη. Αν το γράμμα υπάρχει στη λέξη τότε γράφεται στην αντίστοιχη θέση αν όμως κάνει λάθος σχηματίζεται ένα κομμάτι από το ανθρωπάκι. Σκοπός είναι να μαντέψει τη λέξη πριν ολοκληρωθεί το ανθρωπάκι.  

​Τι χρειάζεται:

• Τυπώστε και πλαστικοποιήστε το πιο κάτω έγγραφο και χρησιμοποιήστε το ως πινακάκι. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί πινακάκι από το εμπόριο πάνω στο οποίο θα σχηματιστεί η γραμμή για τη λέξη και το ανθρωπάκι.
• μαρκαδοράκια 
• σπόγγος ή σφουγγαράκι για το σβήσιμο

Για εξάσκηση των μαθητών στην ορθογραφία μπορούν να αξιοποιηθούν και τα ακόλουθα αρχεία που αναρτήθηκαν στην πλατφόρμα tpt εδώ.

Το “βουνό” της λογοτεχνικής αφήγησης αποτελεί ένα διάγραμμα με το οποίο αποδίδεται σχηματικά η πλοκή μιας  λογοτεχνικής αφήγησης  παρουσιάζοντάς την σε πέντε διακριτές ενότητες ή πράξεις ως ακολούθως:

• Εισαγωγή (The exposition)
• Ανερχόμενη δράση (Rising action)
• Κορύφωση ή σημείο καμπής (Climax or turning point)
• Εξομάλυνση (Falling action)
• Κατάληξη ή Αποτέλεσμα  (Denouement or Resolution)

Εισαγωγή
Στην ενότητα της εισαγωγής παρουσιάζονται στον αναγνώστη/θεατή/ακροατή οι βασικές πληροφορίες που απαιτούνται για την εισαγωγή/τοποθέτηση στην ιστορία. Ο  αναγνώστης/θεατής/ακροατής γνωρίζει τον χώρο και τους χαρακτήρες.
 
Ανερχόμενη δράση
Κατά τη διάρκεια αυτής της ενότητας θα παρουσιαστεί το γεγονός της ιστορίας που χωρίς αυτό δεν θα υπήρχε ιστορία. Αυτή η «σύγκρουση» (conflict) θέτει τα θεμέλια για την υπόλοιπη ιστορία και μπορεί να δημιουργείται από την εισαγωγή διαφόρων εμποδίων που απογοητεύουν/εμποδίζουν τους κύριους χαρακτήρες να επιτύχουν τον στόχο τους.
 
​Κορύφωση ή Σημείο Καμπής
Η τρίτη ενότητα είναι αυτή της κορύφωσης στο πρόβλημα του πρωταγωνιστή ή σημείο καμπής, που σηματοδοτεί μια αλλαγή συνήθως προς το καλύτερο στην κατάσταση του πρωταγωνιστή. Τα πράγματα θα έχουν πάει άσχημα για τον πρωταγωνιστή μέχρι αυτό το σημείο όμως εφεξής θα αρχίζουν να βελτιώνονται ή να επιλύνονται. 
 
Εξομάλυνση
Κατά τη διάρκεια της εξομάλυνσης, η σύγκρουση μεταξύ του πρωταγωνιστή και του ανταγωνιστή ή οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο πρωταγωνιστής αρχίζουν να επιλύνονται. Ο πρωταγωνιστής μπορεί να κερδίζει ή να χάνει ενάντια στον ανταγωνιστή. Η εξομαλύνση μπορεί να περιέχει μια στιγμή τελικής αγωνίας κατά τη διάρκεια της οποίας η τελική έκβαση της σύγκρουσης είναι αμφίβολη.
 
Κατάληξη
Επανέρχεται η τάξη.

Το διάγραμμα με το "βουνό" της αφήγησης είναι ένα πολύ χρήσιμο εποπτικό  για την παρουσίαση της πλοκής της αφήγηση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για να κατανοήσουν οι μαθητές μια αφήγηση που έχουν διαβάσει ή και για να οργανώσουν τη δική τους αφήγηση.

Στη σελίδα μας μπορείτε να βρείτε το βουνό της αφήγησης ακολουθώντας τους πιο κάτω συνδέσμους.

Ως μέρος της δημιουργίας ενός θετικού κλίματος στην τάξη και ενός περιβάλλοντος όπου οι μαθητές θα νιώθουν ότι θέλουν να μάθουν, οι δάσκαλοι προβληματίζονται πώς να τακτοποιήσουν τα θρανία των μαθητών έτσι ώστε να το πετύχουν. Για όσους είναι εκτός εκπαίδευσης, ο προβληματισμός αυτός μπορεί να ακούγεται ασήμαντος αλλά οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι πρόκειται για μια πολύ σημαντική απόφαση καθώς η διαρρύθμιση των θρανίων στην τάξη καθορίζει σε μεγάλο βαθμό:
1) τον τρόπο που οι μαθητές αλληλεπιδρούν μεταξύ τους καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας
2) ποιοι μαθητές θα αλληλεπιδρούν συχνότερα μεταξύ τους
3) πόσο εύκολο θα είναι για τον εκπαιδευτικό να προσεγγίσει κάθε έναν από τους μαθητές
4) αλλά και το είδος της μάθησης που θέλει ο εκπαιδευτικός να πραγματοποιηθεί στην τάξη (κοινωνική ή ατομική μάθηση, μαθητοκεντρική ή δασκαλοκεντρική).

Ως εκπαιδευτικοί όταν αποφασίζετε πώς θα τοποθετήσετε τα θρανία στην τάξη ίσως έχετε κάποιους στόχους στο μυαλό σας. Ίσως θέλετε να ενθαρρύνετε περισσότερη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, ίσως ελπίζετε να πετύχετε καλύτερη διαχείριση της τάξης ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες να αποσπαται η προσοχή των μαθητών, ίσως θέλετε να επιτρέψετε σε όλους τους μαθητές να βλέπουν πιο εύκολα το μπροστινό μέρος της αίθουσας ή να κινούνται από σταθμό σε σταθμό κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
​
Ακολουθούν μερικές ιδέες για τη διαρύθμιση των θρανίων στην τάξη:

Πεταλλοειδής διάταξη: Αυτή η διάταξη είναι καταλληλότερη για συζητήσεις στην τάξη, συμμετοχή των μαθητών και εύκολη προβολή του μπροστινού μέρους της αίθουσας. Στον σχηματισμό πετάλου, τα θρανία είναι τοποθετημένα σε ημικύκλιο, έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να αντικρίζουν ο ένας τον άλλον και ο δάσκαλος να μπορεί επίσης να κινείται εύκολα σε όλη την αίθουσα. Η ιδέα γύρω από αυτόν τον τύπο οργάνωσης της τάξης είναι να ενθαρρύνει τη συζήτηση μεταξύ των μαθητών και του δασκάλου. Μπορεί επίσης να είναι ιδιαίτερα βολική όταν ο δάσκαλος εμφανίζει περιεχόμενο σε Smartboard ή προβολέα στο μπροστινό μέρος της αίθουσας. Κάθε μαθητής μπορεί να βλέπει αυτό που συμβαίνει μπροστά και στο κέντρο της τάξη και δεν αναγκάζει τον εκπαιδευτικό να καταβάλει ιδαιίτερη προσπάθεια για να τραβήξει την προσοχή των μαθητών του. 
Η ίδια διάταξη μπορεί να γίνει με δύο κυκλικές σειρές θρανίων κυρίως όταν ο αριθμός των μαθητών είναι μεγάλος και δεν χωράνε όλοι σε μια πεταλλοειδή διάταξη.

​
Διάταξη σε ομάδες: Αυτή η διάταξη διευκολύνει τη συνεργασία σε μικρές ομάδες. Περιλαμβάνει την ομαδοποίηση τεσσάρων εώς πέντε μαθητών μαζί για να ενθαρρύνει τη συνεργασία. Με αυτή τη διάταξη οι μαθητές μπορούν να συζητούν συχνά κατά τη διάρκεια των μαθημάτων χωρίς να χρειάζεται να μετακινούνται ή να αλλάζουν κατεύθυνση. Τεχνικές όπως «γυρίστε και μιλήστε», «think- pair-share» ή «jigsaw classroom", "project based learning" μπορούν να εφαρμοστούν πιο εύκολα. 

Διάταξη σε σταθμούς: Για μια διασκεδαστική αλλαγή όπου οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να εργαστούν αυτόνομα, να περάσουν από διάφορους σταθμούς στην τάξη για να υλοποιήσουν μια ποικιλία δραστηριοτήτων αυτή είναι η καταλληλότερη διάταξη. Υποστηρίζει μια πιο χαλαρή προσέγγιση στη διδασκαλία όπου οι μαθητές εργάζονται σε διαφορετικές δραστηριότητες ανάλογα με τον σταθμό. Αυτή η διάταξη μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα και σε περιπτώσεις που ο εκπαιδευτικός θέλει να ενσωματώσει τεχνολογία στο μάθημα. Με τους σταθμούς εργασίας, οι μαθητές μπορούν να εμπλακούν σε αρκετό πειραματισμό και εξερεύνηση σε διάφορες εργασίες καθ 'όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Διάταξη σε κύκλο: Όχι πολύ συνηθισμένη διάταξη αλλά μπορεί να φανεί χρήσιμη για  παρουσιάσεις πειραμάτων επιστήμης ή και παραστάσεις μαθητών στο μεσαίο χώρο. Ο δάσκαλος μπορεί επίσης να σταθεί στη μέση του κύκλου και να μετακινηθεί πολύ εύκολα από  μαθητή σε μαθητή. Σε αυτή την διάταξη όλοι οι μαθητές μπορούν να βλέπουν ο ενας τον άλλο ενθαρρύοντας με αυτό τον τρόπο τις συζητήσεις μεταξύ τους.

Διάταξη σε σειρές: Πιο παραδοσιακός τρόπος διάταξης των θρανίων. Υποστηρίζει μια πιο δασκαλοκεντρική προσέγγιση στη διδασκαλία. Δίνει έμφαση στην ατομική εργασία των μαθητών και διευκολύνει τους μαθητές να έχουν καλύτερη θέα του μπροστινού μέρους της τάξης όπου βρίσκεται ο εκπαιδευτικός και ο πίνακας. 

​Διάταξη διάδρομος: Αυτή η διάταξη περιλαμβάνει δύο σειρές με θρανία απέναντι η μια από την άλλη. Με αυτή τη διάταξη οι μαθητές χωρίζονται σε δύο ομάδες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δραστηριότητες συζήτησης, debate ή για παρουσιάσεις από τους μαθητές. Με αυτή τη διάταξη ο εκπαιδευτικός μπορεί να προσεγγίσει εύκολα όλους τους μαθητές για να προσφέρει εξατομικευμένη βοήθεια.